IN ZES STAPPEN NAAR STRAFFE ONDERTITELS
Hoe doe je dat, een video ondertitelen? Het is een proces in zes stappen. Wij doen het in de meest courante talen (en dat zijn er veel).
Pas als je elk van die stappen minutieus zet, krijg je straffe ondertitels. En die vallen niet op. Nooit.
STAP 1: vertalen
Hier begint het métier. Je vertaalt wat je hoort. En je zorgt ervoor dat het niet vertaald klinkt. Dat is moeilijker dan je denkt. Je moet de brontaal perfect kennen, met al haar finesses. Je moet je eigen taal helemáál onder de knie hebben. En omdat goeie ondertitels niet mogen opvallen, moet de kijker lezen wát hij hoort, wannéér hij het hoort.
Denk vooral ook niet dat je álles kunt vertalen: een mens kan sneller spreken dan hij kan lezen. Je moet dus samenvattend vertalen, anders gaan de titels te snel. Toch moet je de illusie wekken dat je niks hebt weggelaten. En alsof dat allemaal nog niet moeilijk genoeg is, kun je maar een beperkt aantal lettertekens kwijt op één regel. En mag een ondertitel maar twee regels tekst bevatten.
Hadden we al gezegd dat ondertitelen niet simpel is? Tenzij het je vak is, natuurlijk.
STAP 2: Spotten
Ondertitels zijn dansers. Ze gaan mee op het ritme van de film. En als het goéde dansers zijn, missen ze geen enkele cue. In dat geval zijn ze goed gespot. Spotten is vakjargon. Het betekent dat je gaat bepalen wanneer een ondertitel exact in beeld moet verschijnen, en wanneer hij weer moet verdwijnen. Een ondertitelaar is dus ook een beetje een choreograaf. Voor spotten moet je gevoel voor ritme hebben, en veel geduld. Toch als je het goed wilt doen.
Incues & uitcues grabben
Hoe gaat het in z'n werk? Als ondertitelaar krijg je van je klant een videofile. En je beschikt over gespecialiseerde software waarin je die video opent. Daarin kun je de tijdcode van de video lezen en grijpen (grabben).
Die tijdcode bestaat uit 8 cijfers HH:MM:SS:FF, ofwel uren, minuten, seconden, beelden. In Europa hanteren we de PAL-standaard, wat betekent dat elke seconde vloeiend beeld bestaat uit 25 stilstaande beelden of frames. De incue bepaalt wanneer een ondertitel in beeld komt, de outcue bepaalt wanneer hij weer verdwijnt.
Nu is het zaak elke ondertitel te laten verschijnen exact wanneer de dialoog begint, en weer te laten verdwijnen op het perfecte frame. Doorgaans een kleine seconde na het einde van de dialoog. Een ondertitel blijft namelijk best nog even nazinderen om de kijker voldoende tijd te geven om alles mooi te lezen.
Wat met beeldwissels?
De kunst bestaat er ook in een ondertitel niet te doen 'flitsen' wanneer hij uit het beeld verdwijnt. Je moet er dus zorg voor dragen dat de outcue mooi op de beeldwissel valt, en zéker niet kort erna. Heb je extra tijd nodig, dan laat je hem langer nazinderen. Hoelang hangt af van de leesduur (een mens kan comfortabel 10 tot 14 karakters per seconde lezen), en van het type beeldeffect of klankeffect waarmee je de outcue kunt laten samenvallen. Tot slot mag een ondertitel niet te kort in beeld blijven staan, en ook niet te lang. De gulden middenweg is de enige weg.
Doe dat allemaal goed, en je krijgt een rustige ondertiteling die niet opvalt omdat ze mooi mee danst op het ritme van de film.
STAP 3: simuleren
Vertalen en spotten gebeurt gelijktijdig. Je luistert naar wat er wordt gezegd en je beslist of je de vertaling over één of meerdere ondertitels zult verdelen. Dan grab je de incue, je tikt de best mogelijke vertaling in, je grabt de outcue, en je gaat door naar de volgende ondertitel. Tot de hele film af is. Daarna moet je je werk live bekijken en beoordelen. Je laat de ondertitels dus meelopen met het beeld, en je past aan waar nodig. Dat noemen we simuleren. In deze fase ga je dus finetunen. Je voert een spelling- en een grammaticacontrole uit, je zet alles helemaal goed qua spotting, je kijkt of de vertaling goed is (niet alleen juist, maar écht goed), of de taal goed zit, of je geen tikfouten meer ziet, of je de normen van de klant correct hebt gevolgd (afspraken over afkortingen, spaties voor en na leestekens, wanneer gebruik je italics...), enzovoort. Het ligt voor de hand dat je in deze fase heel erg geconcentreerd moet werken.
STAP 4: eindredactie
Je mag nog zo hard je best doen, je eigen fouten zie je soms niet. Je hersenen bedriegen je. Daarom is het absoluut nodig dat jouw ondertitels nu door een eindredacteur worden nagelezen. Eigenlijk is dit de herhaling van stap 3, maar dan door iemand anders.
STAP 5: FILE HANDLING
Zonder videofile kunnen we niet ondertitelen. Maar dat hoeft geen hoge-resolutiefile te zijn. Liever niet, zelfs. Een MP4 of een MPEG Video File (PAL25fps) geëncodeerd à 1500 kbps met een video size van 352x288 volstaat doorgaans ruimschoots. Wanneer de ondertitels af zijn, gaat die lage-resolutiefile de prullenbak in, en sturen we naar onze klanten een file in een of meerdere van deze formaten:
.x32
.stl
.srt
.pac
.txt
.doc
.mov ➜ de ondertitels als movie met alpha channel
Zenders en productiehuizen kunnen hiermee verder. Maar we kunnen ook kant-en-klare videofiles leveren waar de ondertitels mooi op gemonteerd staan. Dat kan handig zijn voor bedrijven die zelf geen montagesoftware hebben. Daarover gaat de volgende stap.
STAP 6: montage van ondertitels
Kant-en-klaar, dat is hier de boodschap. Geen imports, geen conversie, geen transcoding, geen zorgen. We bezorgen jou de ondertitelde video, en het ziet er nét zo uit als op tv. Het enige wat jij nog hoeft te doen, is de clip uploaden naar jouw Facebookpagina, je YouTubekanaal, je website... In dit geval hebben we wél je video nodig in de hoogst mogelijke resolutie. Dat zijn zwaardere bestanden, maar de beeldkwaliteit blijft zo wel optimaal!